Żylaki to nie tylko problem natury estetycznej, ponieważ nieleczone mogą zagrażać naszemu życiu. Kiedy powinniśmy zgłosić się do lekarza i jak leczyć żylaki? Tego dowiesz się z naszego nowego artykułu!
Kilka słów o układzie krwionośnym człowieka
Zanim przejdziemy do tego, co to są żylaki, przypomnijmy sobie pokrótce, czym jest sam układ krwionośny człowieka. Otóż jest to nazwa dla układu zamkniętego, którego centrum stanowi serce pompujące krew przepływającą przez rozbudowaną sieć naczyń krwionośnych (odpowiedzialna jest ona m.in. za dotlenienie, odżywienie komórek oraz wydzielenie z tkanek produktów przemiany materii). W skład układu krwionośnego oprócz serca wchodzą także:
- żyły prowadzące krew do serca – część z nich wyposażona jest w zastawki, które zapobiegają się jej cofaniu (krąży w nich ok. 75 proc. krwi znajdującej się w naszym organizmie);
- tętnice – są to naczynia krwionośne o grubych ściankach, transportujące krew z serca do pozostałych narządów ciała (dostarczając w ten sposób tlen i substancje odżywcze). Ruch tętnic odbywa się zgodnie z rytmem pracy serca, a panujące w nich ciśnienie jest wyższe niż w żyłach. Układ naczyń tętniczych jest połączony z układem naczyń żylnych poprzez sieć naczyń włosowatych.
Co istotne, układ krwionośny wraz z układem limfatycznym współtworzą układ krążenia, a cały system można porównać do sieci rur o różnej wielkości.
Co to są żylaki i jakie są ich typy?
Żyły kończyn dolnych dzielą się na głębokie (ukryte pomiędzy mięśniami i tkanką łączną) oraz żyły powierzchowne (znajdujące się tuż pod skórą), które komunikują się ze sobą krótkimi, poprzecznymi żyłkami (tzw. przeszywającymi). Niestety, również i naczynia żylne narażone są na wiele schorzeń, w tym właśnie żylaki. Pojawiają się one wtedy, kiedy nasze zastawki nie są w stanie wykonać swojej pracy i zapobiec zatrzymywaniu krwi w dolnych naczyniach. U niektórych osób zastawki wykazują pewne nieprawidłowości, co sprawia, że krew, zamiast płynąć jedynie w kierunku serca, cofa się i powoduje nadmierne rozciągnięcie żyły (w konsekwencji zaś jej wydłużenie i poszerzenie).
To właśnie ten defekt widoczny jest w postaci żylaków (tendencję do ich tworzenia mają głównie żyły na nogach). Wyróżnia się następujące typy żylaków:
- teleangiektazje (pajączki naczyniowe) – są one stosunkowo często występującym defektem estetycznym. Teleangiektazje to poszerzone do średnicy 1 mm, drobne naczynka śródskórne, które powstają najczęściej na twarzy, ale spotykane są też na nogach. Rzadko wywołują dolegliwości bólowe;
- żylaki siatkowate – są one siatką krętych żyłek. Występują zwykle u kobiet po 20. roku życia (najczęściej pod kolanem oraz na bocznej powierzchni uda i łydki). Żylaki siatkowate nie są bolesne i nie wywołują poważnych objawów (do lekarza należy się zwrócić gdy pojawi się ból, obrzęk czy krwawienie z żył);
- żylaki głównych pni żylnych – gdy mówimy o żylakach, to zazwyczaj mamy na myśli ten ich rodzaj. Występuje on najczęściej na przyśrodkowej powierzchni kończyny (żylaki żyły odpiszczelowej) lub też na tylnej powierzchni łydki (żylaki żyły odstrzałkowej). Dają one dolegliwości w postaci objawów tzw. przewlekłej niewydolności żylnej (powodują uczucie ciężkości nóg, obrzęki oraz uciążliwy ból).
Żylaki – co jest ich przyczyną?
Istnieje kilka teorii, które tłumaczą powstawanie żylaków. Większość badaczy jest jednak zgodna z tym, że ich główną przyczyną są predyspozycje genetyczne. Warunkują one zaburzenia ścian żylnych (np. zwiększoną podatność na rozciąganie) lub nieprawidłowości zastawek żylnych (w tym ich zbyt małą ilość). Tak więc, jeśli ktoś z naszej najbliższej rodziny ma żylaki, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że również i my będziemy na nie cierpieć. Jak wynika z dobrze udokumentowanych badań występują one u ok. 30 – 50 proc. osób, w przypadku których jedno z rodziców obciążone było tym schorzeniem.
Ryzyko wystąpienia żylaków nóg mogą mieć jednak inne czynniki, takie jak:
- długotrwałe stanie (związane głównie z pracą zawodową);
- brak ruchu i siedzenie codziennie po kilka godzin (zwłaszcza z nogą założoną na nogę);
- ciąża (podczas której na ścianę żył wpływają hormony oraz dochodzi do zwiększenia objętości krwi i ucisku na żyły przez powiększoną macicę);
- płeć i rasa (5 razy częściej chorują na nie kobiety);
- nadwaga i otyłość;
- zaburzenia hormonalne, a także stosowanie doustnej antykoncepcji i hormonalnej terapii zastępczej;
- chodzenie w butach na wysokich obcasach;
- dźwiganie ciężarów;
- przebyte urazy i operacje nogi;
- dieta uboga w błonnik i witaminę C oraz nadużywanie używek (wysokoprocentowego alkoholu i papierosów);
- podeszły wiek (cierpi na nie jednak coraz więcej młodych osób).
Jak leczyć żylaki?
Żylaki nie są wyłącznie problemem estetycznym, są bowiem sygnałem, że nasz organizm nie funkcjonuje tak jak należy i tym bardziej nie powinno się ignorować występujących objawów. Dlaczego? Ponieważ nieleczone żylaki mogą być przyczyną trudno gojących się owrzodzeń oraz prowadzić do ciężkich, zagrażających życiu powikłań, takich jak zakrzepica żylna. Schorzenie to może doprowadzić do powstania zatoru tętnicy płucnej, które stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia chorego. Szacuje się, że co roku, w krajach Unii Europejskiej umiera z jego powodu ok. pół miliona osób, natomiast w Polsce 40 tys. chorych. Bardzo ważne w uniknięciu powikłań żylaków jest postawienie prawidłowej diagnozy i rozpoczęcie skutecznego leczenia.
Pacjent trafiający do specjalisty poddawany jest różnorodnym testom, dzięki którym możliwe jest ocenienie stopnia zaawansowania choroby. Podczas konsultacji z chirurgiem naczyniowym podstawowy badaniem jest USG doppler, które pozwala dokładnie ocenić stan naczyń krwionośnych, żył i tętnic (inne badania to np. warikografia, flebografia, czy termografia ciekłokrystaliczna). W trakcie wizyty lekarz omawia z pacjentem możliwe drogi leczenia, których celem jest zredukowanie objawów choroby, prewencja powikłań oraz poprawa wyglądu kosmetycznego. Co ważne, leczenie żylaków może być zachowawcze, farmakologiczne lub też operacyjne.
W pierwszym przypadku leczy się niewielkie zmiany, a pacjent musi przestrzegać ogólnych zaleceń, takich jak: stosowanie maści zmniejszających obrzęki, noszenie specjalnych podkolanówek i rajstop przeciwżylakowych. Leczenie farmakologiczne polega na doustnym podawaniu środków uszczelniających naczynia (naturalnych i syntetycznych). Gdy to nie pomoże, stosowane są zabiegi lecznicze takie jak np. skleroterapia piankowa, kriostripping, laser. Natomiast w przypadku niewydolności zastawek żylnych oraz naczyń przeszywających, stosuje się stripping, który jest klasycznym zabiegiem chirurgicznym polegającym na częściowym lub całościowym usunięciu chorych żył.
Zaawansowane żylaki mogą prowadzić do wielu nieprzyjemnych powikłań, a nawet śmierci. Dlatego też, jeżeli zauważyliście u siebie pierwsze objawy żylaków, to nie ma co zwlekać z wizytą u specjalisty.
