Estetyczne zastosowanie botoksu jest powszechnie znane. Toksyna botulinowa doskonale radzi sobie z niwelowaniem zmarszczek mimicznych przywracając w ten sposób twarzy świeży, młody wygląd. Niestety wokół zabiegów z wykorzystaniem botoksu narosło przez lata wiele mitów, które wprowadzają dezinformację wśród potencjalnych pacjentów. Tymczasem okazuje się, że toksyna botulinowa od dawna stosowana jest także w medycynie, przynosząc ulgę i poprawiając jakość życia osób borykających się z różnymi przypadłościami. Co można zatem powiedzieć o leczniczym działaniu botoksu? W jakich schorzeniach można go stosować?

Botoks – czym jest i jak działa?

Zagadnienie leczniczego zastosowania botoksu musi zostać poprzedzone definicją tej substancji i opisem mechanizmu jej działania. Botoks (inaczej toksyna botulinowa) to rodzaj neurotoksyny wytwarzanej przez bakterie beztlenowe z gatunku Clostridium botulinum. Co ważne, można wyróżnić kilka typów tej toksyny oznaczonych literami z zakresu od A do H, przy czym w zabiegach estetycznych, jak i leczniczych najczęściej wykorzystuje się neurotoksynę typu A i B. Toksyna botulinowa jest pierwszą biologiczną trucizną dopuszczoną do stosowania w neurologii. Warto wiedzieć także, że Botox to jedynie handlowa nazwa preparatu zawierającego toksynę botulinową. Na rynku istnieją również inne nazwy dla tego samego preparatu w zależności od producenta.

Zastosowania botoksu wynikają oczywiście z mechanizmu działania toksyny botulinowej, który polega na porażeniu skurczu mięśnia i powstaniu tak zwanej blokady przewodnictwa nerwowo-mięśniowego. Jaki efekt uzyskuje się dzięki aplikacji botoksu? Przede wszystkim rozluźnienie mięśnia i co za tym wyeliminowanie niepożądanych następstw jego nadmiernego napięcia, bądź kurczenia się i rozkurczania. W związku z efektami, jakie uzyskuje się w terapii botoksem, niektórzy twierdzą, że trwale upośledza się w ten sposób naturalną zdolność mięśni do kurczenia się, uniemożliwiając na przykład wyrażanie emocji za pomocą mimiki twarzy. Jest to mit. Botoks aplikuje się w ściśle określonych miejscach tak, aby uzyskać możliwie najbardziej naturalne rezultaty. Co więcej, przewodnictwo impulsów nerwowych stopniowo powraca, gdyż w miejscach iniekcji powstają z czasem nowe zakończenia nerwowo-mięśniowe.

Zastosowanie botoksu w medycynie – neurologia, ortopedia, okulistyka

Właściwości toksyny botulinowej sprawiają, że sprawdza się ona doskonale w terapii schorzeń neurologicznych, ortopedycznych, a nawet leczeniu zeza. Do najczęstszych dolegliwości, w przypadku których aplikacja botoksu przynosi dobre rezultaty należą:

• spastyczność mięśniowa – schorzenie to charakteryzuje się nadmiernym napięciem mięśniowym, często występującym jako konsekwencja udaru mózgu. W wyniku spastyczności mięśniowej dochodzi między innymi do nadmiernego zgięcia nadgarstków i łokci, zaciśnięcia pięści, a także przyciśnięcia ramienia do klatki piersiowej. Aplikacja toksyny botulinowej pozwala zredukować napięcia mięśniowe, zniwelować odczuwanie bólu przez pacjenta, a także przywrócić mu sprawność ruchową. Rozluźnienie mięśni daje szansę na skuteczną fizjoterapię, która w dłuższej perspektywie pozwoli podwyższyć komfort życia pacjenta;

• dystonia ogniskowa – schorzenie to wiąże się z bólami mięśniowymi spowodowanymi zaburzoną stymulacja nerwową mięśni. Dystonia występuje najczęściej w obrębie szyi, karku, ramion i pleców. Iniekcje botoksem pozwalają przywrócić prawidłowe napięcie mięśniowe, złagodzić ból i zapewnić pożądany poziom sprawności;

• połowiczy kurcz twarzy – z terapii toksyną botulinową mogą skorzystać także pacjenci, u których występują jednostronne, mimowolne skurcze twarzy wywoływane przez nerw twarzowy. Zbyt intensywna aktywność wybranych mięśni twarzy niwelowana jest za pomocą miejscowych iniekcji wykonywanych przez lekarza specjalistę. Dezaktywacja mięśni powoduje redukcję mimowolnych skurczów na połowie twarzy;

• zez – jedną z przyczyn występowania zeza jest nieprawidłowe napięcie mięśniowe wokół oczu oraz zaburzone przewodnictwo nerwowe w tych okolicach. Aplikacja toksyny botulinowej pozwala dezaktywować wybrane grupy mięśniowe i ustabilizować położenie gałki ocznej niwelując tym samym kłopoty z widzeniem (jeżeli występują jako następstwo zeza). Zastosowanie botoksu w leczeniu zeza musi zostać poprzedzone szczegółowymi badaniami, aby stwierdzić, czy w przypadku konkretnego pacjenta iniekcje będą skuteczne.

Botoks na migrenę – co warto wiedzieć?

Migrena przewlekła to niezwykle uciążliwe schorzenie, które istotnie obniża jakość życia borykających się z nim osób. Migrenowe bóle głowy często wiążą się z takimi dolegliwościami, jak światłowstręt, nadwrażliwość na bodźce dotykowe, węchowe i słuchowe, a także mdłości i zawroty głowy. Osoby chorujące na migrenę często nie są w stanie wykonywać codziennych czynności i obowiązków zawodowych. Dodatkowo migrenowe bóle głowy bardzo ciężko jest uśmierzyć za pomocą ogólnodostępnych środków przeciwbólowych. Pacjenci dotknięci migreną przewlekłą najczęściej korzystają z przepisanych przez lekarza silnych lekarstw blokujących odczuwanie bólu. Niestety nie pozostają one bez konsekwencji choćby dla układu pokarmowego pacjenta.

Botoks w leczeniu migreny przewlekłej stosowany jest od lat i przy pozytywnej reakcji ze strony układu nerwowego pacjenta przynosi ulgę na kilka miesięcy nie obciążając przy tym innych struktur organizmu. Toksyna botulinowa aplikowana jest po uprzednim zdiagnozowaniu, które mięśnie uciskając nerwy powodują migrenowe bóle. Zabieg wykazuje bardzo dużą skuteczność. Blisko 80% pacjentów po iniekcji botoksu odczuwa znaczne zredukowanie lub całkowity zanik dolegliwości bólowych. Celem utrzymania tych rezultatów zabieg należy powtarzać co 4 do 6 miesięcy w zależności od indywidualnych predyspozycji pacjenta. Aplikacja toksyny botulinowej jest zabiegiem nieinwazyjnym i niepowodującym skutków ubocznych.

Leczenie bruksizmu botoksem – na czym polega?

Coraz więcej osób boryka się obecnie z mimowolnym zaciskaniem szczęk lub/i zgrzytaniem zębami. Dolegliwości te najczęściej pojawiają się w nocy, kiedy pacjent nie jest w stanie ich kontrolować. Schorzenie to nosi nazwę bruksizmu i nieleczone może zmieniać kształt twarzy, uszkadzać zęby, powodować dysfunkcje w ruchu żuchwy, a także wpływać negatywnie na zgryz pacjenta. Następstwem mimowolnego zaciskania szczęk jest także ból umiejscowiony w okolicach żuchwy, ból twarzy, ból głowy, a nawet ból kręgosłupa. Zważywszy na zazwyczaj nocne pojawianie się objawów bruksizmu, pacjentom ciężko jest przypisać wymienione wyżej dolegliwości właśnie temu schorzeniu. Ważne zatem, aby w przypadku zaobserwowania u siebie podobnych dolegliwości skonsultować się jak najszybciej z lekarzem.

Po postawieniu diagnozy specjalista może zalecić pacjentowi leczenie bruksizmu botoksem. Mimowolne zgrzytanie zębami wywoływane jest nadaktywnością mięśni żuchwy, a wstrzyknięcie w ich okolice toksyny botulinowej sprawia, że przepływ impulsów nerwowych zmniejsza się, a mięśnie nie mogą się mimowolnie kurczyć. Efekt ten pojawia się zazwyczaj 7 do 14 dni od wykonania zabiegu i utrzymuje się od 3 do 6 miesięcy. Po tym czasie, aby utrzymać osiągnięte wcześniej rezultaty, zabieg warto powtórzyć. Aplikacja botoksu w leczeniu bruksizmu jest bezbolesna i wykonują ją lekarz medycyny estetycznej.

Nadpotliwość a botoks – jakie efekty?

Do jednych z najbardziej uciążliwych i powodujących dyskomfort dolegliwości, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarza specjalisty, należy nadpotliwość. Przypadłość ta może dotyczyć pach, dłoni, a także stóp i nasila się w szczególności w sytuacjach stresowych, czy przy podwyższonej temperaturze otoczenia. Niestety wydzielanie potu u osób chorujących na nadpotliwość jest znacznie bardziej intensywne niż u osób zdrowych i może utrudniać podejmowanie codziennych czynności. Schorzenie to dotyczy około 2 do 3 % całej populacji i należy je leczyć pod opieką specjalisty.

Jedną z najskuteczniejszych obecnie metod terapii, jest leczenie nadpotliwości botoksem. Odpowiednio zaaplikowana toksyna botulinowa hamuje wydzielanie substancji, która stymuluje organizm do produkcji potu. Co ważne, iniekcja botoksu nie powoduje zmiany wyglądu miejsc, w które neurotoksyna jest podawana. Po zabiegu pozostają jedynie niewielkie zaczerwienia w miejscach wkłuć, które znikają po kilku dniach. Cała procedura trwa zazwyczaj około 60 minut, a jej rezultaty utrzymują się nawet pół roku. Po tym czasie warto powtórzyć zabieg, aby cieszyć się jego efektami na dłużej.

Czy każdy może poddać się zabiegom z botoksem?

Lecznicze zastosowanie botoksu często przynosi ulgę tym pacjentom, w przypadku których wszelkie inne metody terapii ich schorzeń zawiodły. Aplikacja toksyny botulinowej jest zabiegiem bezinwazyjnym i niepowodującym niepożądanych skutków ubocznych. Tym niemniej istnieje kilka przeciwwskazań do stosowania botoksu u niektórych pacjentów. Przede wszystkim chodzi tu o kobiety będące w ciąży lub karmiące piersią. Dodatkowo z zabiegów z wykorzystaniem toksyny botulinowej nie mogą korzystać pacjenci chorujący na zaburzenia krzepliwości i stosujący w tym zakresie farmakoterapię. Do zabiegu nie zakwalifikują się także osoby z określonymi chorobami i uszkodzeniami skóry oraz przyjmujące leki rozkurczowe i antybiotyki aminoglikozydowe. Jak widać zalecenia w obszarze przeciwwskazań nie są szczególnie szerokie, co oznacza, że z leczniczego działania botoksu może z powodzeniem korzystać większość pacjentów.